Is Schiphol Klimaatbestendig?

Dat het weer van cruciaal belang is voor de luchtvaart behoeft weinig betoog. Voor luchthavens geldt dat in de overtreffende trap. Zo berekende het Airport Cooperative Research programma onlangs dat in de Verenigde Staten zo’n 70% van de luchthavenvertragingen wordt veroorzaakt door extreme weersomstandigheden. In dat licht is klimaatverandering, met de bijbehorende toename aan extreem weer, zorgwekkend. Zeker voor Nederland, waar Schiphol in de vlakke en onder zeeniveau gelegen Haarlemmermeerpolder een gemakkelijke prooi is voor wind en water. Welke klimaatveranderingen komen er op Schiphol af, en hoe kunnen wij dit voor ons zo belangrijke transportnetwerk daar tegen wapenen?

Overstroming van Chennai airport, India, in december 2015

 In deze blog zal ik mij richten op de eerste vraag. Volgens het KNMI, dat in 2014 op basis van IPCC data (Intergovernmental Panel on Climate Change) vier Nederlandse klimaatscenario’s heeft opgesteld, is er voor 2050 zowel positief als negatief nieuws. Het jaar 2050 lijkt ver weg, maar luchthavens hebben een lange planningshorizon. Positief is dat de wind waarschijnlijk weinig verandert, de vorstdagen afnemen en het zicht verbetert. Dat is goed nieuws voor de luchtvaart en voor Schiphol.

Maar er is ook minder goed nieuws. In 2050 zal de temperatuur tot 2.3°C stijgen en neemt het aantal extreme warmtedagen fors toe (tot +70%). In de winter zal het tegen die tijd mogelijk 17% meer regenen, terwijl de zomerbui-intensiteit tot 25% toeneemt. De zeespiegel stijgt tot 40cm. Tegelijk neemt de droogte in de zomer tot 30% toe. Misschien dat Schiphol er dus wel goed aan doet zich voor te bereiden op meer neerslag, hitte en overstromingsrisico’s.

Om met het eerste te beginnen: welke gevolgen heeft meer neerslag voor Schiphol? In de eerste plaats kan extreme regenval leiden tot water op de baan. Vliegtuigen kunnen dan niet meer veilig starten en landen, waardoor het baangebruik beperkt wordt. Een eerste berekening van het Kennis en Klimaat rapport Hotspot Mainport Schiphol voorspelt voor 2050 tot 100% meer baanbeperkingen als gevolg van zware neerslag. Daarnaast is ook infrastructuur kwetsbaar voor wateroverlast. Bagagekelders of schakelapparatuur/ trafo’s langs de baan kunnen onder water lopen. Als regenval samen gaat met hagel kan dat leiden tot schade aan vliegtuigen, gebouwen en voorzieningen. En bij bliksem binnen 3 km van Schiphol moeten alle buitenactiviteiten gestaakt worden. Vliegtuigen kunnen dan niet meer kunnen worden afgehandeld. Met vertragingen tot gevolg.

Hagelschade aan vlucht 1889 van Boston naar Salt Lake City, augustus 2015

Extreme hitte kan ook gevolgen hebben. Zo neemt het draag- en beladingsvermogen van vliegtuigen af. Gevolg kan zijn dat er vaker bagage/vracht blijft staan (zie bijv. dit onderzoek) en dat vertrekkende vliegtuigen lager overvliegen. Ook kan het betonnen platform gaan fungeren als hitte-eiland, met alle gevolgen van dien voor personeel (hittestress, meer afhandelingsfouten/ongelukken) en passagiers. De koelingskosten van terminals (glas) en vliegtuigen (metaal) zullen stijgen– voor vliegtuigen aan de gate wel met een factor twee, aldus dit rapport. De luchtkwaliteit zal verslechteren door ozonvorming. En boven de 32°C kan hitteschade ontstaan aan banen en platforms (gespat beton, smeltend asfalt, zie dit TNO rapport).

Tenslotte de stijging van de zeespiegel. Met 26% van Nederland onder NAP is dit in eerste instantie een risico voor ons allemaal. Toch zijn er ook goede redenen om specifiek naar Schiphol te kijken. Zo kan Schiphol dienen als ‘safe haven’ bij overstromingen. Maar dan moet de luchthaven wel droge voeten houden. En hoewel de kans op een primaire dijkdoorbraak zeer klein is, geldt dat de kans op een bres in de regionale waterkering (de Ringvaart) 10x groter is. In welk geval Schiphol met zo’n halve meter onder water kan komen te staan. Daar komt bij dat de kans op een doorbraak aanzienlijk toeneemt met een gestegen zeespiegel, meer neerslag of juist droogte (denk aan Wilnis in 2003). Het risico op overstroming van Schiphol mag daarom zeker niet worden veronachtzaamd, aldus ook voornoemd Schiphol rapport.

Tot zover de voornaamste klimaatrisico’s die op Schiphol af zouden kunnen komen. En de mogelijke gevolgen. Op dit moment is het NLR bezig om naast risico’s ook mogelijke tegenmaatregelen in kaart te brengen. Wilt u meer weten over de klimaatrisico’s en tegenmaatregelen voor Schiphol, neem dan contact met ons op.