In 2019 zullen de eerste F-35’s vanuit Nederland opereren. Defensie bereidt zich hierop voor en heeft onder andere gekeken naar de shelters waarin de F-35’s gestald worden. Kan de F-35 veilig opereren vanuit de Hardened Aircraft Shelter (HAS) van de Luchtmachtbases Leeuwarden en Volkel? Dat onderzocht een groot internationaal team waaronder NLR tijdens het recente bezoek van twee F-35’s aan Nederland. De conclusie luidt dat de HAS’ geschikt zijn voor het nieuwe gevechtsvliegtuig.
Sinds de F-104 Starfighter gebruikt de Koninklijke Luchtmacht de HAS om jachtvliegtuigen in te stallen. Deze hangars van gehard beton staan verspreid over de twee Nederlandse vliegbases (Leeuwarden en Volkel) en in iedere HAS ‘past’ een vliegtuig. Voor operationele taken moet het vliegtuig erin kunnen opstarten. Wat betekent dat voor de emissies van geluid en gassen in de hangar? NLR hield zich bezig met de vraag of de gassen die vrijkomen gevaar opleveren voor de gezondheid van het personeel en of ze voldoende worden afgevoerd. Daarbij moet aangetekend worden dat een F-35 vlieger niet over een systeem met een zuurstoffles beschikt, zoals in de F-16. De F-35 genereert zelf zuurstof uit omgevingslucht voor een vlieger. Concentraties van gevaarlijke gassen die de vlieger en onderhoudsmonteur inademen moeten onder de als veilig beschouwde grenswaarden liggen.
Het NLR onderzocht in opdracht van de Defensie Materieel Organisatie (DMO) van de Luchtmacht de emissies van gevaarlijke gassen, waaronder CO, CO2, NO en NO2. Met behulp van diverse meetmethoden om gassen en stof te meten heeft NLR een uitgebreid onderzoek uitgevoerd naar de concentraties van emissies die vrijkomen bij het opereren van de F-35 in een HAS. Vooraf werd ‘proefgedraaid’ met een F-16, waarna het onderzoek zich richtte op de F-35. Ook onderzocht NLR de temperatuur van de emissies.
Begin november 2016 werd de rapportage van het NLR-onderzoek afgerond met als belangrijkste conclusie dat de HAS wat betreft gas emissies en temperatuur bruikbaar is voor de F-35. Defensie oordeelde dat de metingen van het NLR geslaagd waren. De DMO gaat samen met o.a. de USAF Air Force op basis van het rapport het operationeel gebruik van de F-35 in relatie tot de HAS certificeren.
